Birleşik Arap Emirliklerinde 30 Kasım – 12 Aralık 2023 tarihleri arasında düzenlen COP28
zirvesinde ülkeler, fosil yakıtlardan uzaklaşılması konusundaki anlaşmayı kabul ettiler. Zirve
başkanı anlaşmanın iklime karşı eylemleri hızlandıracağını belirtse de bazı eleştirmenler nihai
metinde çok sayıda boşluk olduğunu söyledi.
Cop28 iklim zirvesi, destekçilerinin ilk kez ülkeleri iklim değişikliğinin en kötü etkilerini önlemek için fosil yakıtlardan uzaklaşmaya iteceğini söylediği bir anlaşmayı onayladı. Nihai metin, ülkeler arasında büyük tartışmalara neden olan aşamalı olarak azaltma kelimelerinden kaçınarak, bunun yerine fosil yakıtlardan uzaklaşma ihtiyacına atıfta bulundu.
COP28’e aslında çok önemli beklentilerle gidilmedi. Ancak bir gün uzayan müzakerelerin sonunda 198 ülke, iklim değişikliğinin en kötü etkilerini önlemek için küresel fosil yakıt tüketimini azaltmaya başlama konusunda anlaşmaya vardı. Bu önemli bir adımdı ancak fosil yakıt tüketiminin aşamalı olarak sonlandırılmasına yönelik daha cesur ve iddialı bir tutumun sergilenmesi gerekiyordu. Zirvenin başkanı Birleşik Arap Emirliklerinden Sultan Al Jaber yaptığı açıklamada, ;Küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1.5C (2.7F) üzerinde tutmak için sağlam bir eylem planı sunduk. Bu plan emisyonları ele alan dengeli bir plan. Ortak bir zemin üzerine inşa edilmiştir. Tam kapsayıcılık ile güçlendirildi. İklim eylemini hızlandırmak için tarihi bir paket. Birleşik Arap Emirlikleri’nin uzlaşısıdır ifadelerini kullandı. İki hafta içinde sunulan üçüncü versiyon olan 21 sayfalık belgenin hiçbir yerinde petrol kelimesi geçmezken, fosil yakıtlar ifadesi iki kez kullanılıyor. Ancak iklim adaleti savunucuları metnin adil bir geçiş için gerekenlerin çok gerisinde kaldığını söyledi. Açılımı Taraflar Konferansı olan COP (Conference of Parties), Birleşmiş Milletler üye devletlerinin, iklim değişikliğiyle mücadeledeki ilerlemeyi değerlendirmek ve UNFCCC yönergeleri dahilinde iklim eylemi için bir plan yapmak üzere bir araya geldiği yıllık bir toplantılardır.
Birleşmiş Milletler’in yıllık iklim değişikliği konferansı olan COP’un 28. toplantısı (COP28) 30 Kasım – 12 Aralık 2023’te Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde gerçekleştirildi. İlk COP 1995 yılında Berlin’de yapıldı. Geçen yıl COP27, Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde gerçekleştirildi.
1997’de onaylanan Kyoto Protokolü, imzacıların doğal iklime insan müdahalesini önlemek için sera gazı emisyonlarını azaltmayı kabul ettikleri dönüm noktası niteliğinde bir uluslararası anlaşma. COP3’ün bir sonucu olan anlaşma, COP toplantılarının en önemli çıktılarından birisi. Bu anlaşma 2012 yılında 2020’ye kadar uzatıldı. Paris İklim Anlaşması olarak da bilinen Paris Anlaşması da 2015 yılında COP21’de müzakere edilen uluslararası bir anlaşma. Paris’te katılımcılar, 1,5°C’de kalma çabalarını sürdürürken küresel sıcaklık artışını 2 derece ile sınırlamayı kabul ettiler. Anlaşmaya göre, her ülke karbon emisyonlarının yanı sıra bunları azaltma ve dengeleme çabalarını izlemeli, kaydetmeli ve raporlamalı. Sera gazları; CO2, metan ve kükürt dioksit gibi doğal olarak oluşan gazlardır ve Dünya’daki ısıyı tıpkı bir seranın soğuk iklimlerde sebze-meyve yetiştirmek için ısıyı hapsettiği gibi hapsederler. Araştırmalara göre, sera gazları olmasaydı, Dünya’daki ortalama sıcaklık şu anda olduğu gibi 15 derece yerine -18 derece olacaktı. Sanayi devrimiyle birlikte, insanlar fosil yakıtları yoğun olarak kullanmaya başladı ve bu yakıtların kullanılması atmosfere ciddi miktarda sera gazları salıyor. Örneğin; küresel ısınmanın yaklaşık dörtte üçünün nedeni olan CO2’nin tamamen emilmesi binlerce yıl alabilir. Atmosferde daha fazla sera gazı, daha sıcak bir gezegen anlamına geliyor. Sanayi Devrimi’nden bu yana, ortalama küresel yüzey sıcaklığı yaklaşık 1.1 derece arttı. Çoğu bilim insanı, 1.5 derecelik bir artışın, iklim değişikliğinin etkilerinin en tehlikeli ve geri döndürülemez olacağı eşik olduğu konusunda hemfikir. 1.5 derecelik bir azaltma, ortalama küresel sıcaklık artışını bu seviyenin altında tutmak için bir hedef. 2021’deki COP26’da hükümetler, 2015’te Paris’te kararlaştırılan 2 derecelik yol hedefi yerine 1,5 derecelik bir hedefe odaklanmayı kabul etti. Küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlamak için, küresel ekonominin her bölümünün hızla karbondan arındırılması gerekiyor.
Birçok şirket, ülke ve kuruluş, önümüzdeki yıllarda karbondan arındırma veya net sıfıra geçiş yapma sözü verdi. Yıllık sera gazı emisyonları her yıl azaltılan miktara eşit olduğunda, atmosferdeki net sıfır sera gazı kazancı elde edilecek. Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli tarafından belirlenen net sıfıra giden yollar, hem karbondan arındırmayı hem de karbonsuzlaşmayı (dekarbonizasyon) içeriyor. Dekarbonizasyon, atmosferdeki karbon ve diğer sera gazlarının azaltılmasıdır. Yüksek karbon yayan fosil yakıtların kullanımını azaltarak elde edilir. Karbonsuzlaşma çözümleri, karbonu atmosferden uzaklaştırır ve uzun vadede depolar. Net sıfıra ulaşmak için enerji, tarım ve arazi kullanımı dahil olmak üzere tüm sektörlerde karbonsuzlaştırmanın gerçekleşmesi gerekecek.
Birleşmiş Milletler’in yıllık iklim değişikliği konferansı olan COP’un 28. toplantısı (COP28) 30 Kasım – 12 Aralık 2023’te Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde gerçekleştirildi. İlk COP 1995 yılında Berlin’de yapıldı. Geçen yıl COP27, Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde gerçekleştirildi.
1997’de onaylanan Kyoto Protokolü, imzacıların doğal iklime insan müdahalesini önlemek için sera gazı emisyonlarını azaltmayı kabul ettikleri dönüm noktası niteliğinde bir uluslararası anlaşma. COP3’ün bir sonucu olan anlaşma, COP toplantılarının en önemli çıktılarından birisi. Bu anlaşma 2012 yılında 2020’ye kadar uzatıldı. Paris İklim Anlaşması olarak da bilinen Paris Anlaşması da 2015 yılında COP21’de müzakere edilen uluslararası bir anlaşma. Paris’te katılımcılar, 1,5°C’de kalma çabalarını sürdürürken küresel sıcaklık artışını 2 derece ile sınırlamayı kabul ettiler. Anlaşmaya göre, her ülke karbon emisyonlarının yanı sıra bunları azaltma ve dengeleme çabalarını izlemeli, kaydetmeli ve raporlamalı. Sera gazları; CO2, metan ve kükürt dioksit gibi doğal olarak oluşan gazlardır ve Dünya’daki ısıyı tıpkı bir seranın soğuk iklimlerde sebze-meyve yetiştirmek için ısıyı hapsettiği gibi hapsederler. Araştırmalara göre, sera gazları olmasaydı, Dünya’daki ortalama sıcaklık şu anda olduğu gibi 15 derece yerine -18 derece olacaktı. Sanayi devrimiyle birlikte, insanlar fosil yakıtları yoğun olarak kullanmaya başladı ve bu yakıtların kullanılması atmosfere ciddi miktarda sera gazları salıyor. Örneğin; küresel ısınmanın yaklaşık dörtte üçünün nedeni olan CO2’nin tamamen emilmesi binlerce yıl alabilir. Atmosferde daha fazla sera gazı, daha sıcak bir gezegen anlamına geliyor. Sanayi Devrimi’nden bu yana, ortalama küresel yüzey sıcaklığı yaklaşık 1.1 derece arttı. Çoğu bilim insanı, 1.5 derecelik bir artışın, iklim değişikliğinin etkilerinin en tehlikeli ve geri döndürülemez olacağı eşik olduğu konusunda hemfikir. 1.5 derecelik bir azaltma, ortalama küresel sıcaklık artışını bu seviyenin altında tutmak için bir hedef. 2021’deki COP26’da hükümetler, 2015’te Paris’te kararlaştırılan 2 derecelik yol hedefi yerine 1,5 derecelik bir hedefe odaklanmayı kabul etti. Küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlamak için, küresel ekonominin her bölümünün hızla karbondan arındırılması gerekiyor.
Birçok şirket, ülke ve kuruluş, önümüzdeki yıllarda karbondan arındırma veya net sıfıra geçiş yapma sözü verdi. Yıllık sera gazı emisyonları her yıl azaltılan miktara eşit olduğunda, atmosferdeki net sıfır sera gazı kazancı elde edilecek. Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli tarafından belirlenen net sıfıra giden yollar, hem karbondan arındırmayı hem de karbonsuzlaşmayı (dekarbonizasyon) içeriyor. Dekarbonizasyon, atmosferdeki karbon ve diğer sera gazlarının azaltılmasıdır. Yüksek karbon yayan fosil yakıtların kullanımını azaltarak elde edilir. Karbonsuzlaşma çözümleri, karbonu atmosferden uzaklaştırır ve uzun vadede depolar. Net sıfıra ulaşmak için enerji, tarım ve arazi kullanımı dahil olmak üzere tüm sektörlerde karbonsuzlaştırmanın gerçekleşmesi gerekecek.
